Γουίλερ, Τζον Άρτσιμπαλντ

(John Archibald Wheeler, Φλόριντα 1911 –). Αμερικανός φυσικός. Διετέλεσε καθηγητής της φυσικής στο πανεπιστήμιο του Πρίνστον από το 1947, πήρε μέρος στις έρευνες του προγράμματος Μανχάταν, που οδήγησαν στην κατασκευή της πρώτης ατομικής βόμβας (βόμβα Α), και διηύθυνε τις έρευνες του προγράμματος Μάτερχορν, που έκαναν δυνατή την κατασκευή της πρώτης θερμοπυρηνικής βόμβας (βόμβα Η). Το 1939 μαζί με τον Ν. Μπορ χρησιμοποίησε το πρότυπο της υγρής σταγόνας ως βάση για τη θεωρία της πυρηνικής σχάσης και το 1953 μαζί με τον φυσικό Ν.Λ. Χιλ πρότεινε την έννοια του συλλογικού προτύπου του ατομικού πυρήνα. Ασχολήθηκε κατόπιν με τη γενική θεωρία της σχετικότητας και επεξεργάστηκε μία θεωρία που προήλθε από τη συγχώνευση της γεωμετρίας και της δυναμικής της κίνησης, τη γεωμετροδυναμική. Ασχολήθηκε επίσης με το πρόβλημα των μαύρων οπών και εξέτασε τις συνθήκες του σύμπαντος, όταν θα έχει καταρρεύσει στη μαύρη οπή του. Σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα της κοσμολογίας φαίνεται ότι έγινε μία μεγάλη έκρηξη (big bang) τουλάχιστον πριν από δέκα δισεκατομμύρια χρόνια (όχι όμως περισσότερο από είκοσι δισεκατομμύρια χρόνια), με αποτέλεσμα το σύμπαν να αρχίσει να διαστέλλεται. Κάποια στιγμή στο μακρινό μέλλον, η διαστολή θα σταματήσει και το σύμπαν θα αρχίσει να καταρρέει και είναι πιθανόν η κατάρρευση αυτή να καταλήξει σε μία νέα έκρηξη που θα δημιουργήσει ένα νέο σύμπαν από τα υπολείμματα του παλιού. Ο Γ. υποστήριξε ότι όταν το σύμπαν καταρρεύσει στη μαύρη οπή του, τότε ένας μεγάλος αριθμός από σπουδαίες φυσικές ιδιότητες της ύλης θα είναι ακαθόριστες. Με άλλα λόγια, το σύμπαν που υπήρχε πριν από την τελευταία μεγάλη έκρηξη μπορεί να είναι τελείως διαφορετικό από το σημερινό. Παρόμοια, στο σύμπαν που θα γεννηθεί μετά το επόμενο big bang, οι σχετικές μάζες των πυρηνικών σωματίων, τα ηλεκτρικά φορτία που μεταφέρουν κλπ. μπορεί να διαφέρουν τελείως από τα αντίστοιχα του δικού μας σύμπαντος. Φαίνεται λοιπόν, ότι υπάρχει μία παγκόσμια αρχή αβεβαιότητας όσον αφορά τις βασικές αδιάστατες σταθερές κατά τη διάρκεια της υποτιθέμενης συμπαντικής κατάρρευσης.